TIN TỨC
  • Lý luận - Phê bình
  • Vài cảm nhận khi đọc ‘Nhà văn và chữ Tình gởi lại’ của Trình Quang Phú

Vài cảm nhận khi đọc ‘Nhà văn và chữ Tình gởi lại’ của Trình Quang Phú

Người đăng : phunghieu
Ngày đăng: 2022-08-16 23:59:48
mail facebook google pos stwis
1260 lượt xem

Trần Thế Tuyển

 Có thể nói, hiếm có cuốn sách nào lại đầy đủ tư liệu về các nhà văn nước ta thời chống Pháp chống Mỹ như cuốn: “Nhà văn và chữ Tình gởi lại” (NXB Hội Nhà văn – 2022) của GS.TS – nhà văn Trình Quang Phú. Với gần 300 trang in (khổ 14×20), “Nhà văn và chữ Tình gởi lại” là bức tranh toàn cảnh tập hợp hầu hết các gương mặt nhà văn, nhà thơ, văn nghệ sĩ – những người đã góp phần đặc biệt tạo nên diện mạo nền văn học cách mạng Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX và những thập niên đầu của thế kỷ XXI.


GS.TS – nhà văn Trình Quang Phú.

Thứ nhất, gần như 100% câu chuyện về các nhà văn nổi tiếng giới thiệu trong sách, tác giả Trình Quang Phú là người trong cuộc. Là nhân vật trong câu chuyện nên điển tích về các nhà văn gắn liền với các dấu ấn nổi tiếng có tính chân thực cao. Nhiều câu chuyện về các điển tích ấy bấy lâu nay lưu truyền dị bản, đọc “Nhà văn và chữ Tình gởi lại” cho ta “đáp số” chuẩn xác, thuyết phục hơn. Đó là sự tích hai câu ca dao để đời của nhà thơ Bảo Định Giang: “Tháp Mười đẹp nhất bông sen/ Nước Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ”. Đó là sự tích bài thơ “Trên bãi biển Trà Cổ” Xuân Diệu viết đêm 5 tháng 9 năm 1963 tặng Trình Quang Phú mà ông vinh dự được giao làm “trưởng đoàn” hướng dẫn các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng của đất nước đi “thực tế” ở Hải Phòng. Chuyến đi lịch sử ấy, Trình Quang Phú có dịp trực tiếp cùng ăn, cùng ở, cùng sinh hoạt văn hoá với 25 nhà văn, trong đó có nhiều cây đại thụ của làng văn nước nhà như: Nguyễn Đình Thi, Nguyễn Tuân, Xuân Diệu, Vân Đài, Hằng Phương, Anh Thơ… và các tên tuổi: Nguyễn Kiên, Mai Ngữ, Trần Thanh Địch, Nguyễn Hải Trừng, Xuân Hoàng, Xuân Tửu, Khương Hữu Dụng, Nguyễn Viết Lãm, Phan Xuân Hạt, Cẩm Lai, Phan Huỳnh Điểu… Đó là chất liệu quý hơn vàng để Trình Quang Phú cung cấp cho bạn đọc trong “Nhà văn và chữ Tình gởi lại”.


Cuốn sách “Nhà văn và chữ tình gởi lại”.

Ra đi làm cách mạng từ quê hương Phú Yên giàu đẹp và nên thơ, Trình Quang Phú dành những trang viết ắp đầy nghĩa tình với các nhà văn, nhà thơ, văn nghệ sĩ từ quê hương Phú Yên. Với tư cách là người trong cuộc, Trình Quang Phú kể với chúng ta sự tích bài thơ đi cùng năm tháng của Nguyễn Mỹ – “Cuộc chia ly màu đỏ”. Cùng sinh ra trên đất Tuy An, cùng tập kết ra Bắc, cùng sinh hoạt trong Câu lạc bộ Thống Nhất, Nguyễn Mỹ đã kể với tác giả về sự tích ra đời bài thơ “ Cuộc chia ly màu đỏ”. Và, cả hai (NV TQP và NT NM) sung sướng như thế nào ngay buổi sinh hoạt đó (một tối thứ Bảy năm 1965) nghệ sĩ ngâm thơ nổi tiếng Trần Thị Tuyết đã ngâm bài thơ “Cuộc chia ly màu đỏ” của Nguyễn Mỹ. Câu chuyện về nhà văn Võ Hồng quê hương Tuy An cũng thế. Trình Quang Phú viết về cuộc đời và sự nghiệp văn chương của ông với sự trân trọng, biết ơn và tràn đầy niềm tự hào.

Còn nhiều nữa, đó là Hồi ức về Thanh Hải, nhà thơ xứ Huế; Nhớ Nguyễn Tuân, nhà thơ lớn; Trầm tư Lưu Trọng Lư; Trần Độ, nhà văn, vị tướng; Một ít kỷ niệm với nhà Thơ Quang Dũng; Kỷ niệm với nhạc sĩ Xuân Hồng; Minh Huệ và bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ”…

Với tư cách là người trong cuộc, bằng bút pháp thể hiện giàu thông điệp, nhà văn Trình Quang Phú đã thành công phác họa chân dùng các nhà văn nổi tiếng của đất nước với chữ Tình gởi lại.

Thứ hai, đọc “Nhà văn và chữ Tình gởi lại” cho chúng ta thấy tài năng, đức độ và niềm tin của các nhà văn thời Cụ Hồ dựng nước. Bằng tình yêu quê hương, đất nước, yêu dân tộc Việt, các nhà văn tài năng và đức độ ấy đã vượt lên chính mình đi theo ngọn cờ yêu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ngay cả khi bị “hiểu lầm” “đánh nhầm”, họ vẫn thể hiện tư chất sĩ phu như con tằm nhả tơ để lại cho nền văn học nước nhà những áng văn chương bất hủ.
Nhận thức là một quá trình, đây cũng là bài học để thế hệ sau tỉnh táo, không lạc vào lỗi lầm như thế hệ trước đã mắc phải.

Thứ ba, bằng “Nhà văn và chữ Tình gởi lại”, thêm một lần nữa chúng ta ghi nhận và cảm phục sức sáng tạo bền bỉ của nhà văn Trình Quang Phú. Trước hết, ông là một chiến sĩ, sau đó là một nhà báo, nhà văn, một nhiếp ảnh gia đã từng có mặt chứng kiến nhiều khoảnh khắc hiếm hoi của lịch sử. Khi ông vinh dự được gặp Bác Hồ ở Phủ Chủ tịch cùng đoàn Đại biểu Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam; lúc ông cùng Bộ trưởng Xuân Thuỷ và Bộ trưởng Nguyễn Thị Bình tại hội nghị Paris năm 1973 và thoáng cái, ông đã đeo ba lô với chiếc gậy Trường Sơn có mặt ở chiến trường Quảng Trị khốc liệt… Hình như, biết sứ mệnh của mình là phải viết về các sự kiện lịch sử ấy, nên Trình Quang Phú ghi chép và lưu giữ rất nhiều tư liệu. Bạn đọc không thể không ngưỡng mộ Trình Quang Phú khi ông cho đăng trong tập sách giàu sử liệu này các bức ảnh, bút tích của các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng của đất nước mà nay hầu như họ đã đi theo tổ tiên, ông bà.

Đó là một đóng góp rất lớn của nhà văn, nhà khoa học, nhà quản lý GS TS Trình Quang Phú đối với nền văn học sử nước nhà. Một tài liệu quý cho tất cả những ai muốn nghiên cứu, tìm hiểu về Nhà văn và nền văn học cách mạng nửa đầu thế kỷ XX, những thập niên đầu của thế kỷ XXI.

Sydney, tháng 8 năm 2022

T.T.T

 

Bài viết liên quan

Xem thêm
Võ Chí Nhất kể chuyện trinh thám
Một ngày đẹp trời, Võ Chí Nhất gửi tặng tôi cuốn sách vừa ra mắt bạn đọc. Những gì tôi biết về anh, đó là một Đại úy đang công tác trong ngành Công an tuổi đời khoảng ba mươi.
Xem thêm
Bảo Lộc - người thơ ở lại
Nguồn: Văn nghệ Công an
Xem thêm
Nhà thơ Trần Đôn và “hành trình” Rong chơi 2
Ở tuổi U80, nhà thơ Trần Đôn vẫn dồi dào sức sáng tạo, vừa hoàn thành tập thơ Rong chơi 2 – một “hành trình” thi ca “đi dọc đất nước, dọc cuộc đời” đầy chiêm nghiệm.
Xem thêm
Nguyễn Văn Mạnh - Thơ là những trang đời
Bài viết của Nguyễn Văn Hòa đã khắc họa chân dung một hồn thơ đa diện, nơi mỗi vần thơ đều thấm đẫm trải nghiệm, nỗi đau, niềm kiêu hãnh và tình yêu tha thiết với con người, đất nước.
Xem thêm
Khoảng trời xanh ký ức – Tiếng lòng tha thiết của một đời trải nghiệm
Hai bài cảm nhận của nhà thơ Tố Hoài và nhà thơ Phạm Đình Phú
Xem thêm
Thêm một Nguyễn Trường viết phê bình văn học
Bài đăng Thờ báo Văn học Nghệ thuật
Xem thêm
Khoảng trời xanh ký ức - Bản tình ca viết về tình yêu “một thời hoa lửa”
Cảm nhận về tập thơ Khoảng trời xanh ký ức của nhà thơ Nguyễn Thị Phương Nam
Xem thêm
Sắc thái riêng từ “Khoảng trời xanh ký ức”
Sáng 30/5/2025, Câu lạc bộ Thơ Phương Nam đã tổ chức buổi ra mắt tập thơ thứ bảy mang tên Khoảng trời xanh ký ức của nhà thơ Nguyễn Thị Phương Nam – một dấu ấn thơ ca thấm đẫm trải nghiệm sống, chan chứa hoài niệm và thấm đượm tình người.
Xem thêm
Trần Lê Khánh: Một giây nữa là đến mai
Xuất hiện trên văn đàn mới khoảng một thập kỷ gần đây, nhà thơ Trần Lê Khánh đã nhanh chóng tạo được dấu ấn riêng. Thơ anh đậm chất thiền, dung hòa triết lý phương Đông với tư duy hiện đại. Tác phẩm của anh hướng đến sự hài hòa giữa con người và vũ trụ, đồng thời khám phá chiều sâu triết lý trong những điều tưởng chừng nhỏ bé, giản dị, mở ra những tầng nghĩa phong phú. Sau tám thi tập liên tục ra mắt từ năm 2016, Trần Lê Khánh tiếp tục khẳng định vị thế của mình trong năm 2024 với thi tập Đồng (Nxb. Văn học). Phải nói rằng thi pháp lục bát của anh đã chín muồi trong thi tập này, với cấu trúc bốn cặp câu mỗi bài, không gây cảm giác gò bó hay khiên cưỡng mà tuôn chảy tự nhiên, tự do và giàu sức gợi, mở ra không gian suy tưởng phong phú.
Xem thêm
Hư Thực: Lối viết dấn thân ấn tượng, về nhân sinh và nghệ thuật trong một thế giới đa loài
Trong hành trình diễn tiến của nhân loại, viết không chỉ là một hình thức giao tiếp mà còn là cách để con người lưu giữ, truyền tải tri thức và thể hiện bản thân. Do đó, viết gắn liền với đời sống con người, trở thành một phần không thể thiếu trong quá trình tồn tại, phát triển. Diêm Liên Khoa từng tâm niệm: “Sống là không thể không viết và tất yếu phải viết”[1]. Với nhà văn, việc cầm bút để họa lên bức tranh nhân sinh - xã hội, qua đó bày tỏ suy nghĩ, quan niệm của mình như một nhu cầu tất yếu, một sứ mệnh thiêng liêng. Là tiểu thuyết đầu tay của Phùng Văn Khai, Hư thực - đúng như tiêu đề tác phẩm - mở ra một thế giới của những điều mờ ảo, huyễn hoặc. Hình như, hiểu được lẽ “nhân sinh như mộng, văn tại kì nhân”, nên trên con đường dẫn vào nghiệp viết, Phùng Văn Khai đã dành những dòng chữ đầu tiên để chuyển tải cuộc đời tựa giấc mộng, văn chương chính là phần tinh hoa nằm trong đó.
Xem thêm
Cái tôi trữ tình sâu lắng trong Hương thời gian của Nguyễn Đình Hiền
Đọc tập thơ Hương thời gian của Nguyễn Đình Hiền, Nhà xuất bản Hội Nhà văn, 2025
Xem thêm
Chất chứa bi hùng vương triều Tiền Lý
Nhà văn Phùng Văn Khai quả là quá táo gan và thừa dũng cảm khi bước chân vào một vùng đất trống. Ấy là khi anh quyết định tái hiện các cuộc chống ngoại xâm trong thời kỳ Bắc thuộc bằng văn học. Gánh lấy sứ mệnh vô cùng khó khăn ấy, anh tự xem mình là nhà thám hiểm lịch sử hay một đấng phiêu lưu văn học? Không ai trả lời được câu hỏi ấy, ngoài anh.
Xem thêm
Lan tỏa giá trị văn hóa: Sức mạnh của đội ngũ văn nghệ TP.HCM
Bài đăng Tạp chí Văn nghệ TP. Hồ Chí Minh số đặc biệt kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước
Xem thêm
Chất chứa bi hùng vương triều tiền Lý
Nhà văn Phùng Văn Khai quả là quá táo gan và thừa dũng cảm khi bước chân vào một vùng đất trống. Ấy là khi anh quyết định tái hiện các cuộc chống ngoại xâm trong thời kỳ Bắc thuộc bằng văn học. Gánh lấy sứ mệnh vô cùng khó khăn ấy, anh tự xem mình là nhà thám hiểm lịch sử hay một đấng phiêu lưu văn học? Không ai trả lời được câu hỏi ấy, ngoài anh.
Xem thêm
Phật giáo hộ quốc dưới góc nhìn tiểu thuyết vương triều Tiền Lý
Sớm mai, sương bạc vương trên cánh sen tĩnh mặc, hồ nước phẳng lặng phản chiếu bầu trời vô tận. Tiếng chuông chùa ngân dài trong làn gió sớm, tan vào không gian như những vòng sóng lan tỏa, vọng về từ ngàn xưa lời kinh Bát Nhã
Xem thêm