CUỘC THI TRUYỆN NGẮN HAY 2022

ĐINH ĐÌNH CHIẾN

1. Năm 1990, vợ tôi dạy ở một trường cấp 2 gần nhà. Ngày đó cuộc sống rất khó khăn, với giáo viên còn khó hơn. Trong cái khó vừa bó, vừa ló ra đủ thứ điều vừa khôn vừa dại. Nhà gần trường, thấy người ta bán thuốc lá, vợ tôi cũng làm cái tủ thuốc lá. Rồi trên tủ bỏ thêm mấy cái thẩu nhựa đựng ít kẹo, đậu phụng da cá bán lẻ cho người qua đường, trẻ con trong xóm và học trò.

Một lần, đầu giờ chiều, có tiếng gọi: - Bán thuốc lá cô ơi!

Vợ tôi bước ra thấy hai đứa học trò lớp 6: - Hai em mua gì?

- Cô bán cho hai điếu thuốc.

- Còn nhỏ, sao lại hút thuốc? Cô không bán đâu.

- Tụi em thương cô nên đến mua dùm. Cô không bán thì thôi! Em sang quán bà Liên. Đằng kia người ta bán đầy.

Hai đứa học trò đi rồi, vợ tôi đứng như trời trồng. Chúng nó nói đúng, trước và quanh trường người ta bán đủ thứ kể cả thuốc lá cho học trò. Ai cấm họ!

Tối, vợ tôi gom mấy thẩu kẹo bánh, thuốc lá lại, rồi xếp cái tủ thuốc vào góc nhà.

- “Tụi em thương cô nên đến mua dùm…” . Tủi nhục cho một cái nghề.

- Em hơi nhạy cảm đó - Tôi cười nói - Sự manh động của giáo dục bình dân cổ điển, có tâm mà thiếu tầm, đã đụng đầu với một thực tế phũ phàng. Kết quả 0-1.

2. Nghỉ hưu rảnh rỗi, vợ chồng tôi đến quán cà phê Thạch Thảo. Quán đông khách. Chúng tôi tìm được chỗ phía trong gần bàn của hai thanh niên đang ngồi. Một em tên Thanh cất tiếng chào cô, chào chú. Còn người kia gật đầu thay cho lời chào. Họ cũng như chúng tôi là khách quen của quán. Bé gái khoảng 3 tuổi ngồi bên Thanh đang chơi trò xếp những quân cờ  cờ tướng.

Tôi quấy đều li cà phê sữa cho vợ rồi pha li của mình theo cách riêng mà tôi thích. Xong, nhấp thử rồi cầm tập tạp chí Hoa cảnh xem. Vợ tôi đang lật giở tìm tin tức và các tác giả quen trên tờ báo Bình Thuận cuối tuần. Hai em ngồi bên cũng say sưa bàn về những thông tin đọc được trên điện thoại. Khoảng 25 phút sau, vợ tôi quay sang hướng người ngồi gần:

- Em hút thuốc hơi nhiều. Cô thấy em hút mấy điếu rồi đó.

- Em hút nhiều lắm nên mới đến đây. Ở nhà hút ảnh hưởng vợ con. Vợ la chết.

- Vậy em lên hút ở đây cũng ảnh hường đến người khác vậy.

- Muốn không ảnh hưởng thì ở nhà, cô đừng đến đây. Đây là quán cà phê mà.

Câu nói như gáo nước lạnh dội ào xuống chúng tôi. Tôi sững sờ. Vợ tôi quay người lại ngồi chết lặng.

Nhìn sang người thanh niên. Khuôn mặt em sắt lại cúi gằm xuống chiếc điện thoại. Em độ tuổi 31, 32 cùng tuổi con trai đầu của tôi, dù gì trước lời một người lớn bậc mẹ mình thì cũng phải nói năng sao cho phải. Tôi không tin ở tai mình khi nghe câu nói của em. Vợ tôi không nói câu gì nặng lời động chạm. Hay là em cho rằng em ngồi ở quán trước thì có quyền hút thuốc. Còn người đến sau thì tìm nơi khác. Tôi cố lục tìm trong trí nhớ xem cái nét quen trong khuôn mặt đó liệu có nhận ra không? Không biết Thanh, người học trò của vợ tôi đang nghĩ gì trước sự việc? Tôi nghĩ em kia ở độ tuổi ấy chắc cũng là học trò của vợ tôi thôi! Vì xưa nay xã chỉ có một cái trường mà cô ấy đã dạy. Khoảng 10 năm gần đây mới có thêm một trường cấp 2 nữa. Trừ khi em là dân ở nơi khác chuyển về. Học trò! Tôi mong cho điều đó đừng xẩy ra, may ra cô ấy đỡ đau mà tôi và Thanh cũng đỡ phải buồn lòng. Nhưng nếu không phải là học trò, chỉ là một thanh niên bình thường thì cũng đâu có cái cách nói năng như thế! Tôi nói với vợ:

- Nếu không chịu được khói thuốc em chuyến sang ngồi phía bên này.

- Em không phải nói cho em. Em nói cho cháu bé kia kìa - Giọng vợ tôi nghèn nghẹn.

Lúc này Thanh mới quay sang ôm vội con vào lòng.

Ngồi khoảng 5 phút, hai em đứng lên, Thanh lí nhí chào để về trước. Em kia không nói gì, im lặng đứng lên. Hai người bước ra phía cửa. Thanh ghé trả tiền rồi nói gì đó với người kia. Em đi trước người thanh niên kia đi sau. Hình như Thanh bước nhanh hơn vì khoảng cách của em và bạn càng lúc càng xa.

Tôi quay sang nhìn vợ. Cô ấy ngồi im. Có những giọt nước mắt đã rơi trên trang báo. Tôi muốn nói một điều gì đó để an ủi nhưng không biết nói gì.

Ly cà phê thường ngày tôi thích hôm nay trở nên đắng chát.

 Về. Tối đó, khi đã nguôi nguôi tôi trêu: - Công cuộc giáo dục ở nhà trường không có tác dụng khi áp dụng chung cho xã hôị. Thời đại công nghệ không theo kịp sự xuống cấp đạo đức. Giáo dục bị tổn thương nhất. Bài học của 30 năm trước chưa được rút ra thành kinh nghiệm. Nên đau!

3.  Một lần vợ tôi thủ thỉ: - Thằng Tèo nhà ở xéo nhà mình anh thấy nó hay chạy xe không mũ bảo hiểm, nẹt pô không?  Hôm rồi em khuyên nó, nó cười. Em nghĩ nó nghe em sẽ sửa đổi.

- Sao em biết nó nghe em?

- Trước đây nó để tóc dài. Phía trước tóc che nửa khuôn mặt. Em nói: -  Em đẹp trai có dáng dấp diễn viên Hàn Quốc. Sao lại để tóc che mất nửa khuôn mặt đẹp của mình? Vậy mà nó nghe đi cắt tóc liền. Nó đẹp thật. Cắt tóc rồi gặp em nó cươi cười…

Hôm sau, tôi nghe có tiếng gọi hớt hải qua điện thoại: - Chú ơi, cô bị tai nạn giao thông. Người ta đã đưa cô đi bệnh viện.

 Tôi vội đến phòng cấp cứu. Chân trái vợ tôi bị mấy chỗ xây xát, vết thương đã được xử lí, băng bó. Chân phải, đầu gối bầm tím, sưng to. May chụp phim chỉ bị phần mềm.

… Người kể lại: Ngã tư, đèn xanh đã chuyển sang đèn đỏ, một chiếc honda vẫn gắng lao qua. Có một xe phía đèn xanh cũng vội trờ tới. Tiếng thắng két, két. May là hai xe tránh được va chạm. Nhưng chiếc vượt ẩu loạng choạng rồi xô vào những người đang đứng chờ đèn đỏ. Người và xe ngã theo qui tắc đô-mi-nô. Vì đứng trong cùng, khi người ta nhấc hết xe và đỡ người lên thì vợ tôi là người bị nặng nhất.

Người vượt đèn đỏ chính là Tèo, chàng thanh niên 20 tuổi, cùng xóm mà vợ tôi cứ nghĩ rằng đã khuyên được cậu ta.

Khi mang cơm vào viện tôi đã trêu vợ: - Ảo tưởng là nguy hiểm, mà ảo tưởng trong giáo dục càng nguy hiểm hơn. Em là tín đồ đạo giáo, cải lương trong triết lí, nguyên tắc trong cải lương - Tôi chỉ vào đầu gối: - Vết thương thể xác không bằng vết xước trong tim. Sẽ bớt đau đớn, Tri thức đạo đức buông súng đi. Người giáo viên không phải là “Nhà giáo Nhân dân” ạ. (Vợ tôi đã một lần được đề cử làm hồ sơ đề nghị xét danh hiệu Nhà giáo Nhân Dân nhưng rớt).

- Đồ quỉ.

4. Vĩ thanh:

Một trưa, có hai người vào viện. Sau khi hỏi thăm tình hình sức khỏe vợ tôi, người phụ nữ cười: - Cô có nhận ra em?

- Em có phải con chị Thành bán chè không?

- Cô hay quá. 30 năm rồi mà còn nhớ.

- Em có nét rất giống mẹ. Cô không quên được  hình ảnh lúp xúp của em phụ mẹ năm học lớp 4.

Người phụ nữ cảm đông nắm tay vợ tôi: - Còn người này. Nhân vật chính hôm nay cô có nhận ra không?

Cả tôi và vợ không tìm ra một nét quen nào.

- Ở sau xóm cũ của cô.

Vợ tôi lắc đầu: - Cô chịu, do cô già rồi với lại đã lâu quá.

- 30 năm trước, em là thằng bé mua thuốc lá ở nhà cô.

Vợ tôi rất ngạc nhiên.

- Cô biết không. Lần ấy em mua thuốc lá cô không bán. Em đến quán bà Liên mua. Sáng hôm sau đi ngang không thấy cô bày thuốc bán, em hơi ngạc nhiên. Hôm sau, những hôm tiếp sau cũng không thấy bán, em càng ngạc nhiên hơn. Lúc đó là một đứa trẻ nên chỉ nghĩ đến thế. Hết lớp 9 đi học nghề rồi đi làm, tiếp xúc nhiều người, tự nhiên hình ảnh cô hôm đó sau câu nói “Thương cô bọn em đến mua dùm…”, em thấy cô đứng sững. Em biết mình mắc lỗi lớn. Xuân là vợ em. Em kể cho cô ấy và chúng em luôn nhắc về cô. Hôm nay vợ chồng em đến thăm và nói với cô lời xin tha lỗi dù đã quá muộn màng.

Vợ tôi đã khóc. Những giọt nước mắt long lanh hạnh phúc.

Tối, vợ chồng Thanh đến xin lỗi về chuyện hôm ở quán cà phê. Vợ Thanh nói: - Hôm đó anh về băn khoăn lắm. Anh thấy xấu hổ không dám gặp cô. “Cô còn biết vì con mình mà thẳng thắn nói ra. Còn mình làm cha mà vô tư để con ngửi khói thuốc”.

Hôm sau nữa, anh chàng Tèo được mẹ đưa đến bệnh viện. Chàng trai 20 tuổi nói lời xin lỗi lí nhí sau khi đã được mẹ gợi ý. Họ về, mấy người nuôi bệnh trong phòng xuýt xoa: - Làm nghề giáo sướng vậy đó cô. Động chuyện là người đến thăm rất đông. Vợ tôi cười và nói lời cảm ơn. Tôi định trêu nhưng lại thôi. Ba người đó từng làm cô ấy tổn thương, nhưng hôm nay mặt cô ấy rạng rỡ nhường kia thì mọi chuyện chăc chắn là cô cho qua hết.

Đúng là vị tha giáo dục. Hay. Tôi nghĩ: Khái niệm “Vị tha giáo dục” nên có trong giáo trình sư phạm...