Có một thứ tình yêu đi theo Đỗ Lai Thúy tự thủy chí chung, đó là tình yêu đối với văn học. Thuở bé ngay từ khi mới biết chữ, ông đã say mê đọc thơ, rồi kiếm hiệp, để rồi nhiễm vào máu tình yêu văn chương và cá tính phiêu du tung hoành. Suốt thời đại học và thời lính, những gì ông tâm huyết đều gắn bó với văn. Tốt nghiệp cử nhân Nga văn, nối tiếp là mười năm quân ngũ cuốn theo tuổi thanh xuân. Khi trở về, ông lại truân chuyên tròng trành: làm thơ, viết kịch, dịch với nhiều vỡ mộng. Nàng thơ bị xé cánh, viết kịch bị hạ màn, dịch thơ thì cũng bị “xê dịch” tên người dịch. Lối đi nào cho Đỗ Lai Thúy là câu hỏi về sự tồn tại cần được trả lời. Cuối cùng, như một câu trả lời mang tính mặc khải, Đỗ Lai Thúy tìm thấy bản mệnh của mình ở phê bình văn học. Một sự phát ngôn của những chất chồng. Phê bình văn học thậm chí đến với ông như một cơ duyên ép buộc (“một cùng đường, khi mọi phương án văn học đời người bị phá sản”).(1)

 Thật khó mà định vị nghề nghiệp của người phụ nữ có tên Xuân Phượng, tác giả của Gánh gánh gồng gồng (Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam 2020), bởi cuộc đời hết sức phong phú và thú vị của bà đã đưa người phụ nữ 93 tuổi đi qua không biết bao nhiêu trải nghiệm khó quên. 

“Thế giới chưa bao giờ khiến người ta phải giấu mình như giấu mình trong đại dịch corona… Người ta phải giấu hết nỗi lòng trong cơn dịch bệnh..." 

Đã có lúc, thành lập một hội đồng chuyên trách mảng văn chương dịch, người ta tranh luận nên gọi đấy là hội đồng văn học dịch hay hội đồng dịch văn học. Thế này hay thế kia đều có nghĩa, cũng như trường hợp liên đoàn bóng đá hay liên đoàn đá bóng, nhưng rốt cuộc đã đi đến nhất trí rằng đấy là Hội đồng Văn học dịch. Dịch văn học là động từ thao tác hoặc danh từ chỉ công việc chuyển đổi ngôn ngữ văn chương. Văn học dịch là loại hình để sánh đôi với văn học trong nước. Hai loại hình đồng thời tồn tại và có tác động qua lại.

Tập trường ca HOA LINH THẢO của nhà thơ Nguyễn Linh Khiếu vừa mới ra trong quý 3/2021 đã mang đến cho tôi và bạn bè văn chương thật nhiều ấn tượng. Cuốn sách nhìn thật đẹp, đã được Nhà xuất bản Hội nhà văn cấp phép lưu hành và vinh dự được chính nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam viết những lời giới thiệu ngay trang đầu thật trân trọng. Nếu trường ca Phồn Sinh đã có sức mạnh lan tỏa, có sức cuốn hút, mang đầy tính thách thức khiến cho bạn bè văn chương chúng ta phải tốn khá nhiều thời gian, công sức khi đọc nó thì khi chúng ta đọc tiếp cuốn trường ca HOA LINH THẢO, bạn sẽ thấy thoải mái hơn, nhẹ nhàng hơn, dịu dàng hơn và mê đắm hơn. Đó là cảm nhận đầu tiên của một phụ nữ là tôi sau khi đọc HOA LINH THẢO! 

Những va chạm trong cuộc sống tạo ra nhiều chân lí khác với chân lí về sự cao cả, thiêng liêng của tình mẫu tử. Các nhà văn nữ là người lắng nghe sự va chạm ấy, đi đến tận cùng những tra vấn và tự tra vấn, những trăn trở sâu thẳm trong con người. 

Trải qua thời gian cùng những biến thiên đời sống, anh vẫn giữ tâm hồn thơ mê đắm, tài hoa như thuở ban đầu.

Tâm hồn trong sáng, đa cảm, tinh tế, dung dị; bật lên những câu thơ tài hoa, hồn hậu, giản dị đến tối giản. Anh đi rồi, thơ ở lại. Bạn bè, nhiều thế hệ độc giả vẫn nhận ra anh.

Những va chạm trong cuộc sống tạo ra nhiều chân lí khác với chân lí về sự cao cả, thiêng liêng của tình mẫu tử. Các nhà văn nữ là người lắng nghe sự va chạm ấy, đi đến tận cùng những tra vấn và tự tra vấn, những trăn trở sâu thẳm trong con người. 

 Trong buổi sinh hoạt dã ngoại văn nghệ của sinh viên Chùa Lá – Gò vấp, một học viên thể hiện bài hát: “Một cõi đi về” của cố nhạc sỹ Trịnh Công Sơn, được nhiều tràng vỗ tay tán thưởng kéo dài. Sau đó có một học viên đứng dậy hỏi: “Bạn hát rất hay, nhưng có hiểu được nội dung bài hát này mang ý nghĩa gì không”? Tất cả 500 học viên đều ngơ ngác, quay nhìn lại hỏi tôi: “Sư phụ biết không, phân tích cho chúng con nghe đi ạ”.